Wady wymowy
Wada wymowy jest deformacją głoski. Wadę wymowy stwierdzamy wówczas, gdy osoba zastępuje głoskę dźwiękiem spoza systemu języka polskiego.
Wady wymowy powinny być korygowane możliwie szybko, także ze względu na wczesną naukę języków obcych już w wieku przedszkolnym. Wadliwe realizacje bardzo szybko utrwalają się w wymowie dziecka, dlatego im wcześniej zostanie podjęta terapia, tym krócej ona trwa. W wieku wczesnoszkolnym już świadomość problemu u dziecka może być przyczyną jego problemów emocjonalnych i niskiej samooceny.
Głównymi przyczynami wad wymowy są:
- niedomykanie warg
- oddychanie przez usta
- ssanie smoczka powyżej 2 roku życia
- zasypianie z butelką
- przedwczesna utrata zębów mlecznych
- bruksizm (zgrzytanie zębami)
- wady zgryzu
- obniżenie napięcia mięśniowego
- zaburzenia słuchu fonemowego
Zagrożenie dysleksją
Dysleksja to specyficzne trudności w opanowaniu umiejętności czytania i pisania.
Termin ryzyko dysleksji oznacza zagrożenie wystąpienia trudności w czytaniu i pisaniu o specyficznym charakterze. Stosuje się go wobec dzieci w wieku przedszkolnym wykazujących wybiórcze zaburzenia w rozwoju psychoruchowym, które mogą warunkować wystąpienie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.
Przyczyną dysleksji są zaburzenia percepcji wzrokowej, słuchowej lub przetwarzanie informacji językowych przez prawą półkulę mózgu. Dlatego bardzo ważne w pracy z dziećmi zagrożonymi dysleksją jest stymulowanie procesów lewopółkulowych.
Terminu tego używa się także w odniesieniu do uczniów klas I-II (najpóźniej w klasie III), którzy pomimo inteligencji w normie mają trudności w nauce czytania i pisania i nie są one uwarunkowane schorzeniem neurologicznym, wadami narządów zmysłu lub brakiem właściwej opieki wychowawczej i dydaktycznej w domu i w szkole.Trzy lata występowania nasilonych i nieoczekiwanych trudności w czytaniu i pisaniu (klasa I-III), to okres wystarczający do zdiagnozowania dysleksji rozwojowej, szczególnie jeśli uczeń jest objęty pomocą ze strony szkoły i domu. Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu, z tak zwaną dysleksją, dysortografią i dysgrafią, są zazwyczaj zauważani w szkole wówczas, gdy ich niepowodzenia w nauce nasilają się.
Dzieci ryzyka dysleksji powinny korzystając z pomocy specjalistów, nadrobić opóźnienia rozwojowe jeszcze przed podjęciem nauki szkolnej, zanim nauczyciele zaczną je karać ocenami niedostatecznymi. Jak twierdzi prof. Marta Bogdanowicz „dziecko ryzyka dysleksji nie musi stać się uczniem dyslektycznym”.
Opracowano na podstawie: „Ryzyko dysleksji, dysortografii i dysgrafii” Marta Bogdanowicz.
Przewaga lewej półkuli
Działaniami terapeutycznymi należy objąć te dzieci, u których po ukończeniu trzeciego roku życia stwierdzono lewostronną, skrzyżowaną lub nieustaloną lateralizację. Ćwiczenia powinny zawierać zadania doskonalące koordynację wzrokowo-ruchową, analizę i syntezę wzrokową, kierunek czytania od lewej do prawej i od góry do dołu, powtarzanie i tworzenie sekwencji ruchowych, wzrokowych i słuchowych oraz pamięć sekwencyjną i symultaniczną.
Teoria asymetrii i specjalizacji półkulowej jest niezwykle ważna we współczesnej logopedii ponieważ pozwala tworzyć coraz bardziej skuteczne programy terapii. Dominacja półkulowa oznacza przewagę w kierowaniu procesami, sprawnościami, umiejętnościami. Podstawowa różnica między półkulami dotyczy sposobu przetwarzania i analizowania informacji. W lewej półkuli bodźce analizowane są w sposób analityczny, sekwencyjny (element po elemencie), natomiast w prawej – holistycznie, całościowo, wszystkie cechy bodźca ujmowane są równocześnie. Ścisła współpraca obu półkul mózgowych jest konieczna dla rozwoju i prawidłowego posługiwania się mową.
Lewa półkula:
• Przetwarza język wg strategii sekwencyjnych i relacyjnych
• Pracuje w sposób analityczny, relacyjny, np. porównuje litery i zauważa obecność lub brak znaków diakrytycznych, charakterystycznych elementów (kresek, ogonków itp.), układa informacje w sposób sekwencyjny, element po elemencie
• Jest odpowiedzialna za odbiór czasu
• Identyfikując bodźce, kieruje się związkami logicznymi
• Kieruje pamięcią dotyczącą ogólnej wiedzy o świecie
• Przetwarza bodźce znane
Prawa półkula:
• Pracuje w sposób globalny, całościowy
• Przetwarza bodźce nowe
• Jest odpowiedzialna za analizę bodźców przestrzennych, rozpoznawanie twarzy, figur geometrycznych
• Przetwarza i przechowuje informacje matematyczne i muzyczne
• Rozpoznaje podstawowe cechy bodźca: kontur, barwę, jasność
• Przetwarza informacje związane z emocjami
Podział zadań lewej i prawej półkuli wyjaśnia po części, dlaczego materiał werbalny sprawniej przepracowuje lewa półkula, w związku z tym można wyróżnić te aspekty języka, za które odpowiada każda z półkul:
Lewa półkula:
• Odbiera, rozpoznaje i różnicuje dźwięki mowy
• Przepracowuje materiał związany z cichym czytaniem
• Rozpoznaje rymy
• Dokonuje złożonych operacji werbalnych
Prawa półkula:
• Rozpoznaje rzeczowniki w mianowniku
• Identyfikuje i różnicuje samogłoski
• Kontroluje uwarunkowany kulturowo kierunek czytania
• Kontroluje i pozwala zrozumieć prozodię mowy(intonację, akcent, rytm), kontekst wypowiedzi, metafory, treści humorystyczne, pozwala wychwycić morał, przewidywać dalszą akcję
Opracowano na podstawie: „Wczesna interwencja terapeutyczna” J. Cieszyńska, M. Korendo.
Jąkanie wczesnodziecięce
Jąkanie to zaburzenie płynności i ekspresji mowy, którym towarzyszą mimowolne powtórzenia lub wydłużenia dźwięków, sylab, zdań, a także napięcia neuromięśniowe. Nie wiemy jaka jest przyczyna jąkania, wywołuje je wiele czynników, wiemy natomiast, że może mieć dziedziczny charakter.
U pewnej grupy dzieci (uważa się, że ten problem dotyka 5% dzieci) pojawia się jąkanie. Nasilenie się tego zaburzenia może być bardzo różne. Są dzieci, u których już na samym początku obserwuje się zaawansowane objawy. U większości dzieci problem minie, natomiast 1 % będzie się jąkał po wyjściu z okresu dzieciństwa.
Jąkanie nie ma związku z poziomem inteligencji dziecka.
Zaobserwowano, ze lewostronna lateralizacja słuchowa powoduje problemy w przetwarzaniu dźwięków mowy, a w konsekwencji przyczynia się – jako jeden z czynników – do rozwoju jąkania.
Rodzice nigdy nie są winni temu, że dziecko zaczęło się jąkać, ale mają ogromny wpływ na to jak uda się dziecko przeprowadzić od jąkania do mowy wolnej od tego zaburzenia. W terapii jąkania pracuje cała rodzina. Bazą jest zbudowanie regularności i stabilności codziennego dnia, czas, uwaga i cierpliwość w rozmowach z dzieckiem, wolniejsze tempo mowy wszystkich członków rodziny, eliminowanie czynników nasilających jąkanie, wprowadzenie do zabaw wszelkich aktywności, które rozwijają zmysł dotyku np. dziecięce masażyki.
Należy poinformować nauczyciela w przedszkolu.
W przypadku dziecka dwujęzycznego należy uznać wyższość jednego języka, tego w którym matka porozumiewa się z dzieckiem.
Oddziaływanie jest tym skuteczniejsze, im wcześniej się je rozpocznie.
Opracowano na podstawie: „Jąkanie to nie wyrok” Anna Szerszeńska
Wczesna nauka czytania
PRZYGOTUJ SWOJE DZIECKO DO PODJĘCIA NAUKI SZKOLNEJ W KLASIE PIERWSZEJ, UCZĄC JE CZYTAĆ JUŻ W PRZEDSZKOLU METODA WYKORZYSTUJE ZABAWĘ W PROCESIE NAUKI CZYTANIA OPANOWANA UMIEJĘTNOŚĆ PODNOSI SAMOOCENĘ U DZIECKA I WIARĘ WE WŁASNE MOŻLIWOŚCI
DZIECI UCZONE TĄ METODĄ LUBIĄ CZYTAĆ I W PRZYSZŁOŚCI BĘDĄ CZYTAĆ DUŻO I CHĘTNIE
KSZTAŁTUJE SIĘ UMIEJĘTNOŚĆ CZYTANIA ZE ZROZUMIENIEM
Autorką wykorzystywanej przeze mnie metody symultaniczno-sekwencyjnej jest prof. Jagoda Cieszyńska psycholog i logopeda. Opracowała pewną strategię nauki czytania, którą oparła na najnowszych badaniach neuropsychologicznych i na wieloletnich doświadczeniach terapeutycznych i logopedycznych.
Jako element terapii logopedycznej:
• Stymuluje rozwój mowy dziecka
• Jest najefektywniejszym ćwiczeniem artykulacyjnym i słuchowym
• Wykorzystuje strategie lewo- i prawopółkulowe mózgu
• Pozwala czytać dzieciom m.in. z zaburzoną komunikacją językową, zagrożonym dysleksją, dzieciom z niezakończonym rozwojem mowy, opóźnionym rozwojem mowy, z wadami wymowy, dzieciom z alalią (brakiem rozwoju mowy), dzieciom z wadami słuchu
U dzieci zdrowych nauka czytania przebiega szybciej niż u dzieci z zaburzeniami językowymi i jest wspaniałym sposobem stymulowania rozwoju językowego ale również społecznego i emocjonalnego. Wszyscy jesteśmy świadomi jak cenne jest posiadanie umiejętności czytania ze zrozumieniem, które warunkuje skuteczne uczenie się.
Najważniejsze praktyczne założenia metody
Praca wg kolejnych etapów wprowadzania poszczególnych głosek, ściśle powiązanych z teorią Jakobsona
Praca na materiale sylabowym
Praca na zasadzie procedury: powtarzanie, rozumienie, nazywanie
Nauczanie na literach drukowanych
Przechodzenie od symultanicznego, globalnego myślenia prawopółkulowego do sekwencyjnego – lewopółkulowego myślenia sylabowego
Intensywne ćwiczenia ogólnorozwojowe (dużej i małej motoryki, analizy i syntezy wzrokowej, szeregowania, umiejętności dokonywania kategoryzacji oraz bardzo ważne ćwiczenia pamięci)
Krótki opis metody: Naukę czytania rozpoczyna się od poznania liter odpowiadających wszystkim samogłoskom ustnym. W ten sposób powraca się do prymarnych artykulacji niemowlęcia. Umiejętność odczytywania samogłosek umożliwia potem wprowadzenie zapisu samogłosek w sylabach otwartych. Pierwszy etap nauki to powtarzanie, drugi – rozpoznawanie a trzeci to samodzielne odczytywanie zapisanych początkowo samogłosek, następnie wyrazów dźwiękonaśladowczych, później sylab otwartych, zestawów samogłoska i sylaba otwarta, rozpoznawanych globalnie wyrazów, sylab zamkniętych, odczytywanie wyrazów zbudowanych z poznanych sylab i odczytywanie zdań. Naukę czytania wspomagają ćwiczenia ogólnorozwojowe.
Adres
ul. Kordiana 34a/1, 30-653 Kraków
I PIĘTRO
Telefon
506 00 89 89